Home ] Up ] About My Sites ] Lurucina Internet Art Gallery(in three languages) ] My Cyprus Diary ] Links ]
[ Louroujina Village (English version only) ]

Takma adlarla (Lakablar) ilgili araştırmayı Günay Güzelgün yapıyor. Günay, Mandaina (Ayşe İbrahim Bodiri) ile Mandai'nin (Osman Veli Bekir) kızlarıdır.

Lurucina’da Takma Adlar (Lakablar)

Takma adlar konusuna başlarken, önce anlamının yazılması gerekir diye düşünürüm. Türk Dil Kurumu’nun 1977 yılı basımı Resimli Türkçe Sözlüğünde lakab sözcüğünün anlamı şöyledir: Arapça. Bir kimseye ya da bir aileye kendi adından ayrı olarak sonradan takılan o kimsenin ya da ailenin özelliğinden kaynaklanan ad.

Kendimi bildim bileli köyümde; Lurucina’da insanların hep takma adları (lakabları) ile anıldıklarına tanık oldum. Takma adı olmayan insan var mı? Bu konuda henüz araştırma yapmadım ama sanırım bir elin parmaklarını geçmese gerek. Ancak bu konudaki araştırma derinleştikçe, böyle durumlarla karşılaştıkça çalışmaya eklenecektir.

Takma adlar çok çeşitli nedenlerle insanlara takılırdı, ya da takılır.

Örnek: Bir hayvana benzetilerek, fiziksel bir özelliğinden dolayı(ten rengi, göz rengi, saç rengi, bıyık rengi gibi), yapmakta olduğu işten dolayı, bir becerisinden ya da buluşundan dolayı ve şu anda aklıma gelmeyen daha bir çok nedenle bu takma adlar kişilere verilirdi ve verilmeye de devam edilmekte.

Erkek-egemen bir toplum yapısının sonucu olarak, erkeğin takma adı, dişilik sıfat eki alarak, eşine de kendiliğinden geçmiş olurdu.

Örnek: Ku-Kunena; Gitsi-Gitsena; Matsa-Matsena; Gugo-Gugena, Zabidi-Zabidena gibi (bazan da Gugena yerine Gugu, Zabidena yerine Zabidu şeklinde olurdu. Ya da ikisi de kullanılırdı). 

Bir baska onemli nokta da, babanın takma adının küçültme eki olarak çocuklarına geçtiğinin görülmesidir. Örnek: Gufo: Gufugga, Gufui (Gufugga takma adını Gufuyi diye okuyun. Gufugya, çoğul, Gufui ise tekil halidir); Mandai: Mandaues. Mandaues, Mandai'nin kız çocuklarının toplu takma adı gibi.

Takma adla kişi ile öyle bir özdeşleşirdi ki asıl ismini anımsamak biraz zaman alırdı. Hatta bazan, insanlar birbirine sorardı (özellikle günümüzde) doğruyu bulmak için. Bazan da şaka konusu olurdu asıl adın hatırlanamaması.

Örnek: Bir sayım işlemi sırasında Gaşaoli’ye eşinin adı sorulur O da “Ksero indanbu dillalun?; bu don ceron bu din ebgaha en Gaşaolena”der. Türkçesi: “Ne bileyim, ben işte onu aldığımdan beri adı Gaşaolena'dır.”

İlginçtir, bazan kadının takma adı erkek evlada geçebilirdi. Örnek: O Hasanis dis Şiradis gibi. (Şiradis Hasanın annesi).

Daha da ilginci, kadın evlendiği halde, anılırken baba takma adının takı olarak kullanılmasından kurtulamazdı. Böylelikle de kocasının takma adını almamış olurdu. İ Hatigu du Manna. Manna örneğinde olduğu gibi. Manna, Hatice’nin (Hatigu’nun) baba takma adıdır.

Şimdi, takma adların(lakab) kaynaklarına inmeye çalışalım, bakalım neler çıkacak.

Lurucina'da Lakablar (1)

 

Home ] Up ] About My Sites ] Lurucina Internet Art Gallery(in three languages) ] My Cyprus Diary ] Links ] [ Louroujina Village (English version only) ]
© 2000
Designed, constructed, maintained and owned by Soner Arifler